Columns, artikelen & foto's

Een column is een persoonlijke ontboezeming, die over van alles kan gaan. Ze is een vrijplaats om de kritiseren, snieren, personen op de hak te nemen, misstanden aan de kaak te stellen, ballonnen door te prikken, ervaringen te noteren, verslag te doen van de kleine dagelijkse dingen, enzovoort.

Schrijfboek Trouw: ‘Columns zijn eigenlijk schilderijtjes die her en der in de krant zijn opgehangen. Ze hebben vooral de functie de lezer te prikkelen.’

Stijlboek NRC Handelsblad: ‘De column is een regelmatig verschijnende, gesigneerde persoonlijke rubriek. Het is de enige bijdrage aan de krant die in keuze van onderwerp, gezichtspunt, stijl en mening een hoogst persoonlijk karakter heeft.’

Jaap de Berg, De lastige lezer, p. 181:‘Iedere eigenzinnige opiniërende columnist weet zich omringd door een schare van voor- en tegenstanders. De arbeidsverdeling tussen de schrijfgrage leden van deze twee partijen is ongeveer als volgt. Zolang de columnist zijn controversiële stukken publiceert, melden zich bij de hoofdredactie vrijwel alleen de tegenstanders. Maar het einde van zijn verbintenis met de krant is nog niet aangekondigd, of de fans komen in het geweer.’

De hofnar
De columnist heeft een historische voorganger: de nar. Hij leefde in de middeleeuwen en was in vaste dienst van een hof of rijke huishouding. Narren waren meestal gekken, dwergen, gebochelden en anderzins ‘komisch mismaakten’. Hun functie was vorsten, vorstinnen en hun hoven vermaken met grappen. Dankzij hun handicap konden narren de meest verschrikkelijke dingen zeggen, want het publiek nam hen toch niet serieus.
De middeleeuwse nar heeft trouwens nog oudere voorgangers. De farao’s in Egypte lieten zich al omringen door dwergen en in het antieke Griekenland verschenen ze als ongenode gast aan tafel. De Romeinen kenden ook deze zogeheten parasieten. Ze vertelden hun grappen tijdens de maaltijd, want – zo meende men – lachen was goed voor de spijsvertering.
Diverse Romeinse keizers hadden zogeheten moriones in dienst: geestelijk en/of lichamelijk abnormale dwergen, die de grillen van hun meesters of hun meesteressen – soms ook de seksuele – moesten bevredigen. Moriones waren populair omdat ze beschouwd werden als gelukbrengende mascottes. In Rome bestond zelfs een aparte slavenmarkt voor deze zotten, het Forum Morionum.
Gegevens ontleend aan De Hofnar van Peter Koedood

Taak 1: Verzamel vijf columns die qua stijl sterk verschillen. Typeer de schrijfstijl: let op overdrijvingen, absurde redeneringen, drogredenen, verdraaide feiten, onzinnige beschuldigingen, verzonnen misstanden, eigenzinnig taalgebruik.

Taak 2: Schrijf naar aanleiding van een actueel nieuwsonderwerp een column van 300 woorden.

Taak 3: Zoek in de krant kleine politieberichten die zich voor een column lenen (zie: Oom Agent heeft beet).

Oom Agent heeft beet
De politie is vaak in het nieuws. Pepperspray, kogelvrije vesten, dienstpistool, gezagscrisis, oorvijg, detectivebureaus enz. Je zou bijna vergeten dat ze ook nog haar werk moet doen – en dat doet ze ook, getuige het volgende voorbeeld.
Op zaterdag 28 augustus wordt de politie getipt dat er een palingfuik in de Vlaardingse Vaart hangt. Omdat fuiken er niet vanzelf komen, maar door iemand worden gezet, gaat ter plaatse een politieman posten om de boosdoener in zijn nekvel te grijpen. De man wacht van 17 tot 24 uur, maar er gebeurt niets, doch hij geeft het niet op.
De volgende ochtend is hij om 5 uur al weer present en jawel: om 7 uur heeft hij beet. Een 17-jarige Vlaardinger komt de fuik ophalen en dat had hij beter niet kunnen doen. Want Oom Agent houdt hem aan, neemt de fuik in beslag en slingert hem op de bon. Voorwaar een fraai voorbeeld van plichtsbetrachting.
Laten we deze gebeurtenis eens analyseren. Een agent kost gemiddeld 40 gulden per uur, exclusief overheadkosten. Als ik die ook op 40 gulden stel (dat lijkt me geen overdreven bedrag) heeft deze operatie 9 x 80 gulden is 720 gulden gekost, een bedrag dat ongetwijfeld hoger zal zijn dan de boete die de jongeman krijgt. Maar daar zal ik niet over zeuren, want bij het handhaven der wet moeten we niet gierig zijn.
Wat deze knaap heeft misdaan, is niet mis. Hij heeft de Visserijwet overtreden, het Reglement binnenvisserij en het Reglement minimum maten en gesloten tijden van 1985. In de fuik bevonden zich twee baarsjes van 8 cm en volgens het laatste reglement dienen die minimaal 22 cm te zijn. Maar dat wisten de arme beestjes ongetwijfeld niet, toen ze er nietsvermoedend in zwommen.
Op wat voor wijze de politieagent heeft gepost, wil de sympathieke politievoorlichtster, die mij deze gegevens verstrekte, niet onthullen. We willen dezelfde methode ook in de toekomst blijven gebruiken, zegt ze ferm. Op mijn plagerige doorvraag of hij wellicht in de struiken heeft gelegen, gaat ze niet in. Dat kan ik billijken, want ik zou het niet op mijn geweten willen hebben dat ze door mij haar baan verliest.
Dus blijf ik met tal van vragen zitten. Heeft de agent in een boomhut gepost of lag hij met een snorkel in het water? Heeft hij zijn gezicht zwart gemaakt om niet op te vallen? Had hij een thermoskan met koffie bij zich en heeft hij wel om zes uur warm gegeten? Zo ja, hoe dan? Heeft zijn vrouw wellicht een pannetje met soep gebracht (Een beetje van – piep – en een beetje van jezelf)? En de ultieme vraag: heeft hij een complimentje gehad van onze nieuwe, in Vlaardingen geboren en getogen politiecommissaris Maarten (tegenwoordig Mark) Keizerwaard?

Taak 4: Ga na of je recentelijk iets gehoord hebt dat zich voor een column leent (zie: 15,43 centimeter). Maak een lijstje van vijf onderwerpen.

15,43 centimeter
Toneelspel in vier bedrijven. Personen: Jan Kamphuis, koddebeier; zijn vrouw Claire (zeg maar Klaartje); hun zoontje Dirk; juf en klasgenoten van Dirk; HEMA-werknemer en chef.

Eerste bedrijf: Jan Kamphuis maakt een foto van een terras op de Westhavenplaats.

DOEK

Tweede bedrijf: het huis van Jan en Klaartje. Jan komt thuis.
Klaartje: Dag man, lekker gewerkt?
Jan: Dag schat. Jawel hoor, mooie foto gemaakt van het terras van café je weet wel. Die stoelen stonden 15,43 centimeter buiten de rooilijn. Leuke foto geworden, mooie compositie, prima bewijsmateriaal. Gelijk naar de HEMA 1 uur service gebracht.
Klaartje: 15,43 centimeter? Nou, die van jou…. (lacht) Hoeveel gaat ze dat kosten?
Jan: Duizend ballen.
Klaartje: Tjonge, jonge.
Jan: En die gasten heb ik een maand geleden al een keer gewaarschuwd. Brief laten schrijven door het bureau. Zegt die uitbater, hij zegt: ik heb die brief pas deze week ontvangen. Maar dat liegt-ie. Zo traag werkt de post toch niet?
Klaartje (schalkse glimlach): Maak je niet druk. Zal ik je eens lekker verwennen?
Jan veert op, brengt zijn hand naar zijn riem, Klaartje pakt een lineaal: Wat zei je ook al weer, 15,43 centimeter?

DOEK

Derde bedrijf: kringgesprek op school over beroepen. Ieder kind vertelt wat zijn vader voor de kost doet. De beurt is aan Dirk.
Dirk: Mijn vader maakt foto’s.
Juf: Maar je vader is toch politieagent?
Dirk: Ja juf, hij is bij de pliesie, maar hij maakt foto’s.
Juf: Wat fotografeert hij dan: boeven?
Dirk: Nee juf, stoelen.
De andere kinderen beginnen te lachen.

DOEK

Vierde bedrijf: personeelslid Kees bij ontwikkelmachine HEMA.
Kees: Godv….,
Chef: Watister?
Kees: Rolletje verziekt, d’er staat niks op.
Chef: Stomkop, we zijn het Ministerie van Defensie niet.

DOEK

P.S. Jan Kamphuis is geen koddebeier, maar hij werkt bij de Dienst Stadswerk, afdeling stadstoezicht sector Havens en Markten (een hele mondvol). Wel heeft hij opsporingsbevoegdheid, dus hij is toch een beetje ‘pliesie’ om zijn zoontje Dirk nogmaals te citeren.

Taak 5: Schrijf een column van 300 woorden over een eigen ‘kleine’ ervaring (observatie, ontmoeting, cafébezoek).

Taak 6: Schrijf een column van 300 woorden naar aanleiding van deze afbeelding.

Taak 7: Schrijf een betogende tekst van 600 woorden over de stelling ‘De columnist zoekt de grenzen van het toelaatbare’.

Taak 8: Zoek een controversiële column en schrijf een boze brief van 300 woorden naar de hoofdredacteur.

Verder lezen
Gijselhart, Ad (1986). De column als vrijplaats. Amsterdam: Sijthoff.
Koedood, Peter (1983). De hofnar. Van maatschappelijk verschijnsel tot toneelnar. Weesp: Uitgeverij Heureka.
Kussendrager, Nico, Lugt, Dick van der (2007). Basisboek Journalistiek. Achtergronden, genres, vaardigheden. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff.
Ackerman, Els. Columns schrijven voor beginners. Schrijven, augustus 2005, 28-31.