Vervolg 2 (1)

Inhoudsopgave
Afvalverwerking Suvarnabhumi: Zo zijn onze manieren
Water uit de Mekong moet de Isaan redden
Bizarre verhalen (Geen happy ending voor Thaise Assepoester; Een clairvoyant, een arts en vorige levens; Chainarong was 10 jaar dood en is springlevend)
Dit is Kwan Phayao, maar niet zoals ik ‘t ken
Een bakkie duurzaamheid
Een nieuwe generatie boeren
Ontsnapt aan de armoede
Goudmijnbouw: Bewoners worstelen met de gevolgen
Is herbebossing wel dé oplossing?
Ba-ba-ba-ba-banana

 

Afval Suvarnabhumi

Afvalverwerking Suvarnabhumi: Zo zijn onze manieren

Airports of Thailand, Samart Corporation en het management van Suvarnabhumi willen niets zeggen en dat verbaast me niet na het artikel in Spectrum te hebben gelezen over de afvalverwerking op de luchthaven. De afgelopen tien jaar werden gekenmerkt door eindeloos getouwtrek en gesjoemel, maar de twee contractueel afgesproken vuilverbrandingsovens en verwerkingsinstallatie van organisch afval ontbreken nog steeds.

Het begin in 2006 gaf al te denken. Een bedrijf in telecommunicatie verwierf het contract voor het verzamelen, verwerken en afvoeren van het luchthavenafval. Voormalig Democratisch tweede partijleider Alongkorn wees al direct op onregelmatigheden in het contract van 600 miljoen baht. Het bevatte uiterst gunstige voorwaarden voor Samart, zoals een minimumvergoeding wanneer de luchthaven te weinig afval produceerde. ‘De voorwaarden waren verdacht’, zei hij in 2006 en hij riep AoT op de zaak te bestuderen, maar die heeft er weinig aan gedaan.

Het contract tussen AoT en de SPS Consortium Group (die bestaat uit Samart en twee afvalverwerkingsbedrijven) vereiste de bouw van een vuilopslag, een sorteersysteem, twee verbrandingsovens, en een installatie voor organisch afval om biogas te produceren. AoT zou 1.500 baht per ton gewoon afval betalen en 3.400 per ton gevaarlijk afval.

De ovens hadden er in 2007 moeten komen, maar in 2009 vroeg SPS het contract te herzien. Het wilde het afval afvoeren naar een vuilstortplaats en biologisch afbreekbaar afval, zoals voedsel, naar een gemeenschap in de buurt om als visvoer te gebruiken. Besmettelijk afval zou elders verbrand worden, gevaarlijk afval zou naar een beveiligde vuilstortplaats gaan.

Volgens SPS was het probleem dat de luchthaven te weinig afval produceerde. De groep claimde ook dat het vochtgehalte te hoog was voor verbranding, wat bevestigd is in een studie van drie door SPS ingehuurde universiteiten. Ze vonden trouwens vuilverbrandingsovens op een luchthaven geen goed idee vanwege luchtvervuiling.

Afval Suvarnabhumi schoonmaaksterAoT heeft erkend dat de hoeveelheid afval klein was omdat de bedrijven die op de luchthaven opereren, zoals de luchthavenkeukens, Novotel en bedrijven in de belastingvrije zone, zelf hun afval afvoeren. Ze beschuldigde bovendien hun schoonmakers ervan recyclebaar afval mee te nemen.

Maar behalve het gedoe over de ovens is er meer. Er bestaan volgens de Democraat sterke aanwijzingen voor vriendjespolitiek. Zo heeft het consortium sterke banden met Somchai Wongsawat, de zwager van oud-premier Thaksin. Hij zit ook een commissie voor die de leidinggevenden van AoT benoemt. Somchai was seniorlid van Thaksin’s People Power Party en was in 2008 premier.

Alongkorn zegt dat het consortium tussen 2004 en 2006 verschillende contracten in de wacht sleepte op het gebied van ICT voor het ministerie van Justitie en de luchthaven. Enkele leidinggevenden van het consortium waren voormalige bestuursleden van Shin Corp, Thaksin’s telecombedrijf.

Wat er daarna allemaal is gebeurd, laat ik buiten beschouwing, want het verhaal lijkt me wel duidelijk. Het vormt een scherpe illustratie van hoe de zaken hier gaan. Thailand is een land dat van netwerken aan elkaar hangt, waarvan de ‘leden’ elkaar de bal toespelen, regels overtreden, machtsspelletjes spelen en zich verrijken met steekpenningen.

Dit jaar loopt het contract in september af, maar wat de toekomst brengt voor de vuilnisman van Suvarnabhumi is duister. Dat weten alleen de betrokken partijen en die houden hun lippen stijf op elkaar. (Bron: Spectrum, Bangkok Post, 1 mei 2016)

Wie alle naadjes van de kous wil weten, verwijs ik naar het artikel zelf, dat ik als pdf heb opgeslagen. Klik hier.


 

Veerboot op de Mekong

Water uit de Mekong moet de Isaan redden

Eind jaren tachtig van de vorige eeuw beloofde de toenmalige regering Chatichai definitief een eind te maken aan de droogteproblemen van het Noordoosten. Het Khong-Chi-Mun project zou daar borg voor staan, maar van die mooie plannen is niets terecht gekomen. De geschiedenis herhaalt zich, want de huidige regering belooft hetzelfde. De bewoners van de Isaan wordt een gouden toekomst voorgespiegeld door water aan de Mekong te onttrekken, waardoor het geïrrigeerde gebied vergroot kan worden.

Het Khong-Chi-Mun project waarvan de uitvoering verschillende regeringen omvatte, voorzag in de bouw van 14 dammen in de rivieren Chi en Mun, de belangrijkste waterbronnen van de Isaan. De meeste doen geen dienst meer. Onverwachte milieuschade maakte een voortijdig eind aan het omleiden van water uit de Mekong via Ubon Ratchathani naar beide rivieren.

IsaanIn Si Sa Ket werd een 17 meter hoge damwal geslagen, de Rasi Salai, maar die bracht zout water naar de oppervlakte en vervuilde het drinkwater. De visstand nam af en de rijstvelden liepen in het regenseizoen onder water als de dam overstroomde. [Op bijgaande foto de dagvangst in de Loei rivier.]

De huidige regering heeft het plan, dat nu Khong-Loei-Chi-Mun heet, aangepast. In de provincie Loei wordt water uit de Mekong gehaald dat via een stelsel van 140 km aan tunnels naar het stroomgebied van de Chi en Mun wordt geleid. ‘We zijn niet tegen dit idee, maar we moeten van het verleden leren. Gemeenschappen in Isaan hebben al hun potentieel verloren door een verkeerde beslissing in het verleden. Dat mag niet weer gebeuren’, zegt de 65-jarige Pha Kongtham uit Roi Et.

Heilig geloof in mega waterprojecten
De afgelopen twintig jaar zijn politici blijven praten over omleiding van het Mekong water als oplossing voor de droogteproblemen. Ze noemen de Isaan (22 miljoen inwoners, een derde van ’s lands bevolking, en 40 procent van alle landbouwwerkers) steevast een ‘onderontwikkelde droge regio’, dus beloofden vaak mega waterprojecten in verkiezingscampagnes. De regering Chatichai gaf een fraai staaltje retoriek weg door te beloven dat ze ‘Indochina’s slagveld zou veranderen in een marktplaats’.

Ook de regering Thaksin en Yingluck hechtten veel geloof aan mega projecten met dammen, watertunnels en omleidingen. De meeste van die projecten riepen kritiek op vanwege de hoge kosten en vermoedens van corruptie. En nu belooft de militaire regering de problemen aan te pakken.

Loei rivier in het droge seizoen

Het RID kondigde vorig jaar aan het Khong-Loei-Chi-Mun project onder de loep te nemen. Naar de omleiding van Mekong water bij de monding van de Loei rivier (foto) werd in 2008 al een onderzoek afgerond. Een ander project is de Si Song Rak watergate [waterpoort?], die tot doel heeft water te verzamelen en naar tunnels te leiden: 85 km naar het stroomgebied van de Chi en de Mun en 54 km naar Loei.

‘Dit project redt de Isaan van onderontwikkeling’, zegt Chawee Wongprasittiporn, directeur projectplanning bij de RID. Hij rekent voor: vergroting van het geïrrigeerde gebied tot de helft van de Isaan, 1,72 miljoen huishoudens die ervan profiteren en tot 199.000 baht per jaar gaan verdienen en een jaarlijks voordeel voor het land van 324 miljard baht door verbeterde landbouwproductiviteit en groei van de industriële sector. Kosten 2,7 miljoen baht, tijdsduur 16 jaar en misschien wel 50 jaar.

Het project gaat ervan uit dat Thailand alleen water aan de Mekong onttrekt als dat nodig is. Voor het droge seizoen moet een ‘efficiënt water managementplan komen.’

Waterprobleem wordt veroorzaakt door slecht management
Een tegengeluid komt van Santiparp Siriwattanapaivoon (Environmental Science Department, Udon Thani Rajabhat universiteit). ‘De Isaan is niet zorgwekkend droog’, zegt hij. ‘Het waterprobleem wordt veroorzaakt door slecht management.’

‘Ik geloof niet dat de mensen in de Isaan een beter leven krijgen wanneer meer water wordt omgeleid. Zelfs in de Central Region, ’s lands best geïrrigeerd gebied, zijn de boeren niet rijk.Velen hebben nog steeds schulden door stijgende kosten en instabiele marktprijzen. Het heeft niet alleen maar met water te maken.’

Santiparp zegt dat kleine waterprojecten beter zijn dan grote. De lokale bevolking kan die zelf beheren. Grote projecten zoals het Khong-Loei-Chi-Mun project lossen het probleem van watertekort niet op. ‘Moeten de boeren voor de elektriciteit van de pompen gaan betalen?’

Verzilting in de Mekong delta
Vietnam en Cambodja maken zich zorgen over Thailand’s plannen. Wanneer Thailand in het droge seizoen water uit de Mekong haalt, daalt het waterpeil aanzienlijk en krijgen de kustgebieden te maken met verzilting, zegt Le Anh Tuan, adjunct-directeur van het Research Institute for Climate Change van de Can Tho universiteit in Vietnam. De agrarische productie en watervoorziening alsmede de ecosystemen van de Mekong delta worden geschaad.

Mekong delta rijstveld in Can Tho

De droogte heeft al genadeloos toegeslagen in de Mekong delta. Zeventig kilometer van de monding is verontreinigd met zout, 2 miljoen hectare land oftewel 50 procent van de Mekong delta is getroffen door verzilting en 150.000 hectare is verwoest door zout. [De foto toont een rijstveld in Can Tho.]

In Cambodja kampt het Tonle Sap Lake met een tekort aan water, evenals sommige provincies, met name die aan de grens met Thailand.

‘Om een internationaal waterconflict te voorkomen moeten de landen van de beneden Mekong subregio een nieuwe stevige waterstrategie hebben, met name voor het droge seizoen’, zegt Anh Tuan. ‘De hydropower projecten in de hoofdrivier dienen te stoppen en het omleiden van water dient beperkt te worden.’ (Bron: Spectrum, Bangkok Post, 8 mei 2016)

Zie voor meer berichten over de Mekong de pagina Mekong: Brood uit het water.

N.B. In het kader over de gevolgen voor de twee landen staat dat Thailand al begonnen is water uit de Mekong naar zijrivieren te pompen om de boeren in de Isaan te redden, maar verdere details ontbreken. Het hoofdartikel noemt dit niet eens.


 

assepoester in 2006

Geen happy ending voor Thaise Assepoester

Zeventien jaar geleden stonden de kranten bol van verhalen over de kikkerprins en zijn kleine visje. De televisie kon er niet genoeg van krijgen, want het ging over liefde, lust en moord achter de paleismuren. Maar toen vorige week Assepoester werd veroordeeld tot vier jaar en acht maanden cel wegens vergiftiging in 1995 van haar toenmalige echtgenoot, prins ThitiphanYugala, was de publieke opwinding grotendeels afwezig.

Het verhaal in een notendop. Mom Chalasai Yugala, beter bekend als Mom Luk Pla, was een vondeling. De zuster van de prins nam haar op 4- of 5-jarige leeftijd in dienst en de prins adopteerde haar. Toen ze 12 jaar was begon de 34 jaar oudere prins, die twee concubines had, avances te maken en toen ze 22 was trouwde hij met haar. Volgens Associated Press zou de prins gezegd hebben: ‘Mijn vrouw hoeft niet mooi te zijn. Ze hoeft ook geen goede kokkin te zijn. Maar ze moet goed in bed zijn. In dat opzicht is Luk Pla mijn nummer 1.’

Seksfilm
prins thitipan yugala
Tijdschriften deden er nog een schepje bovenop met verhalen over het seksleven van de prins en zijn nummer 1, maar volgens Luk Pla was het meeste overdreven.  ‘Sommige verhalen gingen echt te ver. Alsof ons huwelijk een seksfilm was. Ik ben helemaal niet geobsedeerd door seks.’ Later vertelde ze in talkshows dat ze destijds de prins als haar vader beschouwde. Ze werd in het Asawin paleis beter behandeld dan de andere dienstbodes en ze kreeg een middelbare-schoolopleiding.

Alhoewel de prins niet wilde dat ze zich te veel bemoeide met mensen buiten het paleis (‘Vader beschouwde mij als zijn popje’) en ondanks het feit dat ze bedolven werd onder de cadeaus, zoals een Ferrari van 3,7 miljoen baht en een speedboot, werd ze verliefd op een kastanjeverkoper. Op 21 augustus 1995 sloeg het noodlot toen, toen het bewusteloze lichaam van de prins werd gevonden, terwijl Luk Pla in de armen van haar lover lag. Een week later stierf de prins op 60-jarige leeftijd.

Vergiftigd met insecticide
Acht dagen na zijn dood bleek uit een autopsie dat hij vergiftigd was met insecticide. Een verdachte was snel gevonden. Na een verhoor van 18 uur bekende Luk Pla. Geruchten gingen dat haar 10 miljoen baht was geboden om te bekennen, zodat ze het testament van de prins en diens vader niet kon aanvechten. In februari 2002 veroordeelde de rechtbank haar tot zes jaar gevangenisstraf wegens het opzettelijk toebrengen van letsel met de dood als gevolg.

Het hooggerechtshof maakte er in maart 2005 vrijspraak van. De rechtbank had haar veroordeeld op basis van circumstantial evidence, oordeelde het Hof, maar het wettig en overtuigend bewijs was niet geleverd. Niemand van de getuigen, waaronder erfgenamen van de prins, had gezien dat ze met de koffie van de prins had geknoeid. Volgens het Hof mocht Luk Pla van de prins haar lover zien. En had ze ook niet, 2 dagen voordat zijn lichaam werd gevonden, van hem de Ferrari en 345.000 baht gekregen. [Ik vermoed dat bedoeld wordt het Hof van Beroep, want het hooggerechtshof maakte de vrijspraak weer ongedaan.]

Drie maanden zwanger
Het Hof negeerde het feit dat Luk Pla familieleden niet had gewaarschuwd, dat ze niet een ambulance had besteld, dat ze hem niet in het ziekenhuis had opgezocht en dat ze een dag nadat de prins onwel was geworden, zijn koffiekopje had gewassen.

Het hooggerechtshof volgde evenwel de redenering van de rechtbank. Ze had vergif in zijn koffie gedaan, niet om hem te doden, maar om hem ziek te maken, zodat ze later om een echtscheiding had kunnen vragen, aldus haar verklaring destijds tijdens het politieverhoor.

Mom Luk Pla mag nu haar zonden de komende jaren overdenken in de Klong Prem vrouwengevangenis. Haar advocaten hopen dat de koning gratie zal verlenen. Ze is 4 jaar geleden hertrouwd, niet met de kastanjeverkoper, maar met een buschauffeur, van wie ze drie maanden zwanger is. Ze hadden elkaar ontmoet toen Mom Luk Pla als naaister een karig loontje verdiende, waarmee ze zichzelf en haar twee zoontjes in leven hield.
(Bron: Bangkok Post, Spectrum, 26 augustus 2012)


 

Pemika Veerachatraksit talks to reporters at the Criminal Court on March 3, 2007

Een clairvoyant, een arts en vorige levens

Heerlijk verhaal waar Thailand er wel meer van heeft. Bijgeloof, goedgelovigheid en oplichting.

• De spelers: Voormalig student psychologie Pemika Veerachatraksit (34), en arts Prakitpao Tomchitchong, eigenaar van de befaamde Applied Physics tutorial school.

• De oplichting: Pemika zag in 2006 en 2007 kans Prakitpao, die aan een psychische aandoening leed, wijs te maken dat ze in hun vorige leven een paar waren geweest en dat hij haar misbruikt had. Hij zou haar geld schuldig zijn. Dat wist ze omdat ze een clairvoyant was, die toegang had tot eerdere levens.

• De cadeaus: Prakitpao trapte erin en gaf haar een personenauto van 1,56 miljoen baht, 980.000 baht om een zeldzame kentekenplaat te kopen, een Rolex horloge en andere kostbaarheden, totaal ter waarde van 8 miljoen baht.

• De psychiatrische ziekte: De familie van de arts zei dat hij zich vreemd begon te gedragen nadat hij meditatiesessies had bijgewoond met een groep mensen, waaronder Pemika. Uit medische testen bleek Prakitpao een verhoogd niveau aan pseudo-ephedrine in zijn bloed te hebben, een bekend bestanddeel van medicijnen tegen verkoudheid. Dat zou erop kunnen wijzen dat hij gedrogeerd was. Maar volgens experts heeft pseudo-ephedrine zelden vreemde psychische gevolgen als bijwerking. Het was niet de oorzaak van zijn ziekte. De familie stuurde Prakitpao naar een psychiatrisch ziekenhuis. Hij werd er drie maanden behandeld en keerde genezen terug.

Pemika staand portret• De rechtszaak: Pemika en drie medeplichtigen, universiteitsvrienden van haar, werden door de rechtbank veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf, waarvan twee jaar voorwaardelijk. Ze kregen elk een boete van 27.000 baht en moesten aan Prakitpao 8,03 miljoen baht terug betalen. Het Hof van Beroep bevestigde het vonnis en weigerde haar op borgtocht vrij te laten. Sindsdien verblijft ze in het Central Women Correctional Institution in Bang Khen.

• Het laatste bedrijf: Het hooggerechtshof beslist vandaag over het ingestelde beroep. Het vonnis wordt om half tien voorgelezen. (Bron: website Bangkok Post, 10 mei 2016)

Het naspel: Het hooggerechtshof vaardigde gisteren een arrestatiebevel tegen Pemika en een medeplichtige uit omdat ze niet kwamen opdagen op de zitting. Het voorlezen van het vonnis is uitgesteld tot 28 juni. Pemika is vrij op borgtocht nadat een tweede verzoek was ingewilligd; onbekend is sinds wanneer ze op vrije voeten is. De borgsteller moet van het hooggerechtshof 1 miljoen baht ophoesten. Volgens hem woont Pemika met haar familie [gezin?] in het buitenland en is ze onbereikbaar. (Bron: website Bangkok Post, 11 mei)

Update krant: De krant noemt weer andere gegevens. Het was niet 8 miljoen baht, die de arts afhandig werd gemaakt, maar 9,66 miljoen. Het Hof van Beroep handhaafde in 2013 de gevangenisstraf van viereneenhalf jaar, opgelegd door de Criminal Court. De andere drie verdachten kregen drie jaar voorwaardelijk. Het Hof van Beroep verhoogde de 8,03 miljoen baht die terugbetaald moest worden, naar 8,39 miljoen. Pemika, die was vrijgelaten op borgtocht, ging in beroep bij het hooggerechtshof. Bangkok Post, the newspaper you can trust (motto)? Laat me niet lachen.

 • De finale: Nep-clairvoyant bij verstek veroordeeld tot 4,5 jaar cel
Het verhaal kwam dinsdag tot een einde met de veroordeling van Pemika Veerachatraksit door het hooggerechtshof tot vierenhalf jaar gevangenisstraf wegens fraude. Haar drie medeplichtige vriendinnen kregen drie jaar, waarvan twee jaar voorwaardelijk.

De hoofdverdachte en een van de vriendinnen schitterden door afwezigheid. De advocaat van Pemika zegt geen contact met zijn cliënt te hebben omdat ze met haar gezin [familie?] in het buitenland woont. Pech voor degene die zich garant stelde, toen ze destijds op borgtocht werd vrijgelaten. Hij kreeg van het hooggerechtshof een boete van 1 miljoen baht omdat ze afwezig was. Tegen Pemika en de afwezige vriendin zijn arrestatiebevelen uitgevaardigd.

Het hooggerechtshof heeft de schade die Prakitpao heeft opgelopen en moet worden teruggegeven, vastgesteld op 8,16 miljoen baht tegen 8,39 miljoen baht, in 2013 bepaald door het Hof van Beroep. Of dat bedrag alleen door Pemika of door alle vier moet worden opgebracht, vermeldt het bericht niet. (Bron: website Bangkok Post, 28 juni)

Foto boven: Pemika praat op 3 maart 2007 bij de rechtbank met verslaggevers.
Foto onder:  Verhoor door de CSD in juli 2007.

Pemika 16 juli 2007 bij de CSD


 

Chainarong was 10 jaar dood en is springlevend

Bizar verhaal. Chainarong Jibchan (31) werd 10 jaar geleden op 21-jarige leeftijd dood verklaard. Gevolg: Hij kon niet als de vader van zijn baby geregistreerd worden, kreeg geen rijbewijs, kon niet worden ingeschreven bij een ziekenhuis en kon niet solliciteren, nadat zijn ID was verlopen.

Volgens het districtskantoor van Sanam Chai Khet (Chachoengsao) had het dorpshoofd zijn overlijden aangegeven, maar dat is zijn oom en die zegt dat nooit gedaan te hebben. Chainarong kwam erachter toen hij een lening had aangevraagd voor een motorfiets. De financieringsmaatschappij had zijn antecedenten gecontroleerd en had ontdekt dat hij dood was.

Tien jaren verstreken met talloze bezoeken aan het districtskantoor. Het personeel beloofde hem te helpen, maar deed niets. Vijf districtshoofden kwamen en gingen, en elke keer begon het proces opnieuw. Pas toen hij naar de pers was gestapt, kwam er schot in de zaak. Woensdag kreeg hij zijn leven terug van het Department of Provincial Administration.

Maar nu het meeste bizarre detail. Twee andere dorpelingen kampen met hetzelfde probleem. De drie hebben één ding gemeen: ze hebben nooit gestemd. De oom denkt dat het daar fout ging, want het district kent geen bevolkingsonderzoek; het telt zijn bewoners aan de hand van de (verplichte) opkomst bij de verkiezingen. (Bron: Bangkok Post, 22 mei 2016)


 

Kwan Phayao

Dit is Kwan Phayao, maar niet zoals ik ‘t ken

Dit is Kwan Phayao, het grootste zoetwatermeer in het Noorden van Thailand dat evenals vele andere rivieren, waterreservoirs, akkers en wat niet al ten prooi is gevallen aan de droogte.

Maar het is niet het meer, zoals ik het ken. Want toen ik in 2000 voor het eerst in Thailand kwam, logeerde ik drie weken bij de ouders van mijn toenmalige vriendin in Ban Pah Faek, een buurtschap ten noorden van de provinciehoofdstad. Dus ik ken het meer en moet ergens een foto hebben (analoog gemaakt niet digitaal), waarop ik op een bankje zit met het meer op de achtergrond. En ik heb er ook een visje gegeten in een van de vele eethuisjes met uitzicht op het meer.

Ik was er buiten het toeristenseizoen, dus zag weinig toeristen. Vorige maand, met Songkran, had het er moeten wemelen van de toeristen, maar ze kwamen niet. Wat moet je met een meer dat geen meer (meer) is? Zelfs de stortregens die recent enkele dagen in het Noorden zijn gevallen, konden het meer niet in zijn oude glorie herstellen. Of de monnik op de foto dat zal lukken, waag ik ook te betwijfelen, evenals de ceremonie op de andere foto.

Het is niet de eerste keer dat Kwan Phayao, 12.000 rai groot, geteisterd wordt door droogte, maar het is de afgelopen dertig jaar nog nooit zo erg geweest, zeggen bewoners. De watervoorraad is nog net genoeg om leidingwater te leveren, maar voor een beperkte tijd wat op borden langs het meer wordt bijgehouden. Het water is zo ver gezakt dat de betonnen grondplaat van de tweeling naga beelden en gouden stupa die ooit onder water liepen, zichtbaar is.

Rampzalig
Kwan Phayao Bidden helptVoor de bewoners die afhankelijk zijn van het toerisme, is de situatie rampzalig. Een som tam (hete salade) verkoopster zegt dat haar inkomen drastisch is gedaald. ‘Met Songkran wemelt het normaal van de Thaise en buitenlandse toeristen, maar niet dit jaar’, zegt ze. Het bezoek aan Wat Tilok met het vereerde Boeddhabeeld Luang Poh Sila in het midden van het meer, is met 70 procent gedaald. Normaal vervoert het bootje twintig passagiers, maar nu mogen maximaal tien mee om te voorkomen dat het vastloopt.

Voor de bewoners die hun brood uit het water halen, zit er niets anders op dan thuis blijven, want vissen in het ondiepe water zou hun boten kunnen beschadigen. Verder loopt de visstand gevaar; sommige vissoorten dreigen het loodje te leggen.

Als noodmaatregel hebben de bewoners aan de autoriteiten gevraagd het meer uit te baggeren, zodat de veerdienst en vissersboten kunnen blijven varen, maar of dit gebeurd is of nog staat te gebeuren, vermeldt het artikel niet. Een klein voordeel van de lage waterstand is dat afval kan worden verwijderd. Elk nadeel heeft zijn voordeel, toch? (Bron:  Bangkok Post, 21 mei 2016)


 

Koffieplukster aan het werk bij shade-grown koffie

Een bakkie duurzaamheid

Twee jaar nadat het koffiemerk MiVANA op de markt kwam, zij het slechts op een beperkte aantal plaatsen beschikbaar, gaat Green Net SE haar vleugels uitslaan. De sociale onderneming wordt niet gedreven door winstbejag, maar ze wil beboste bergen beschermen en dorpelingen een kans bieden in harmonie met hun omgeving te leven.

‘Het begint al met de koffieboon die je kiest’, zegt directeur Theerasit. ‘Als die bonen van een echte organische plantage komen die door lokale gemeenschappen wordt gerund, is het waarschijnlijk dat je het bos helpt als je een bakkie doet. Maar als die bonen afkomstig zijn van milieu-onverantwoordelijke teelt, kan het genot leiden tot schadelijke milieu effecten.’

Vorige maand werd de gecertificeerde organische koffie gelanceerd bij het historisch genootschap Siam Society in Asok (Bangkok). De sociale onderneming [Green Net SE is de commerciële arm van de Green Foundation, een organisatie die al twintig jaar organische landbouw propageert] wil het business model uitrollen.

Het bedrijf begon op met 300 families in drie regenwouden in het Noorden die op 8.200 rai koffie verbouwen. De families wonen met toestemming van de overheid in twee nationale parken op voorwaarde dat ze op kleine schaal landbouw bedrijven en het watershed ecologisch systeem niet schaden.

Aanvankelijk verzette het Department of National Parks, Wildlife and Plant Conversation (DNP) zich omdat ze fruit verbouwden en bestrijdingsmiddelen gebruikten, waardoor het water werd verontreinigd. Green Net introduceerde als alternatief plantages met shade-grown koffie. De DNP ging akkoord.

Shade-grown koffie wordt verbouwd onder het bladerdak van bomen. De koffiestruiken hebben de schaduw nodig om bonen met meer aroma voort te kunnen brengen. Ze worden bemest met organisch afval, bladeren en in ontbinding verkerende wormen en insecten die in de aarde leven.

Voor investeerders die snel geld willen maken, is de methode niet geschikt want ze duurt langer en is gecompliceerder dan het telen van koffiebonen in de zon, die sneller rijpen. Ten koste van het aroma, dat wel.

Theerasit AmornsaensukVolgens een onderzoek van de universiteit van Texas en vijf andere instituten, is het areaal aan land met schaduwkoffie wereldwijd de afgelopen 20 jaar met 20 procent verminderd. De kwekers stappen over op zonkoffie die een grotere opbrengst heeft. De teloorgang liep parallel met de groei van de koffieconsumptie.

Tal van bedrijven proberen een graantje mee te pikken van de lucratieve koffiemarkt. Ze gebruiken de term ‘organisch’ te pas en te onpas. Theerasit: ‘Iedereen kan zeggen dat hun bonen organisch geteeld zijn. Maar ik denk dat het onze sociale  taak is klanten informatie te verstrekken zodat ze er zeker van zijn dat de koffie is gecertificeerd door gezaghebbende organisaties.’

MiVANA producten zijn dat; ze zijn gecertificeerd door IFOAM, een internationaal erkende accreditatie ontwikkeld door de International Federation of Organic Agriculture Movement. Het label wordt erkend door westerse landen en Aziatische landen, zoals Maleisië, Indonesië, Singapore, Hong Kong en ook door Australië en Nieuw-Zeeland.

De toekomst brengt voor Green SE uitbreiding met 10.000 rai in Chiang Rai. Het heeft daarover een Memorandum of Understanding afgesloten met de DNP. ‘Ons bedrijf is niet groot vergeleken met andere bedrijven. We willen de samenleving alleen laten zien dat koffie een oplossing kan bieden voor het behoud van bossen en bewoners kan helpen een bestaan op te bouwen met duurzame landbouw.’ (Bron: Bangkok Post, 25 mei 2016)


 

Kanokporn Diskrajun

Een nieuwe generatie boeren

Het was geen gemakkelijke weg, de overstap op organische rijst. Ze had een fikse ruzie met haar moeder, haar buren verklaarden haar voor gek, maar ze wist wat ze deed. Nu, tien jaar later, zegt ze: ‘Ik kan mijn huis bouwen zonder een lening te moeten afsluiten. Ik kan mijn twee zonen naar school sturen. Ik ben niet rijk, maar heb genoeg om van te leven en rond te reizen om andere boeren te helpen, die het moeilijk hebben.’

Kanokporn Diskrajun (39) is het gezicht van een nieuwe generatie boeren. Sinds 2006 verbouwt ze organische rijst. Ze is president van de U-Thong Farmers Promotion Group en mede-oprichter van de Thung Thong Yangyeun Community Enterprise voor organische boeren in Suphan Buri. Ze is een rolmodel voor haar buren, deelt haar kennis en helpt degenen die geloven in het gebruik van chemischvrije producten voor de landbouw.

Boeren zijn moeilijk te overtuigen
‘Het moeilijkst is om boeren op andere gedachten te brengen. Velen willen geen rijst verbouwen zonder het gebruik van chemicaliën omdat de opbrengst kleiner is.’ Dat moge zo zijn, maar de productiekosten zijn hoger en veel boeren gaan dan ook gebukt onder een zware schuldenlast. En het gebruik van chemicaliën is niet zonder risico. Kanokporn’s ouders werden ziek na jarenlang blootgesteld te zijn geweest aan chemicaliën. Haar vader stierf aan kanker, haar moeder heeft borstkanker.

Organische rijstbouw maakt gebruikt van speciale rijstzadenDat toekomstperspectief trok Kanokporn niet aan toen ze in 2005 haar baan in een fabriek in Ayutthaya opzegde en naar huis terugkeerde om voor haar vader te zorgen. Ze volgde een intensieve 5-daagse cursus van de Khao Khwan Foundation, een NGO die in Suphan Buri chemisch-vrije landbouw propageert en ze deed later de nodige ervaring op bij veldresearch van de BioThai Foundation

De lagere opbrengst waar de twijfelaars zo bang voor zijn, geldt met name voor de aanloopperiode, maar wanneer de goede rijstsoort wordt gebruikt, de kwaliteit van de grond verbetert door te stoppen stro te verbranden maar die met bio-fertiliser te laten vergaan, wanneer slakken, wormen, spinnen en vliegen de strijd aanbinden met ongedierte, zoals de rice mealy bug en brown plant hopper, dan is het pleit gewonnen.

De kosten per rai bedragen dan nog maar 2.500 baht tegen 8.700 baht bij het gebruik van chemisch kunstmest en pesticides. Hoe groot de opbrengst is, wanneer aan die voorwaarden is voldaan, vermeldt het artikel niet. Er staat slechts dat Kanokporn op haar boerderij van 8 rai 700 tot 1.000 kilo rijst kan oogsten, maar per wat?

Organische rijst van de U-Thong Farmer Promotion GroupDe U-Thong Farmers Promotion Group, waar ze president van is, is inmiddels gecertificeerd door het Participatory Guarantee System, een binnenlands kwaliteitssysteem. De rijst is verkrijgbaar via Pook Pinto Kao, een niet op winst gerichte groep die bemiddelt tussen klanten in de stad en organische rijstboeren. Twee hotels in Songkhla zijn vaste afnemers.

Knaokporn heeft nog één ambitie. Ze teelt organische groentes en moedigt leden van haar groep aan haar te volgen. De groentes wil ze direct aan restaurants leveren. Tot nu toe hebben tien restaurants in Suphan Buri belangstelling getoond. Uiteindelijk doel is een federatie van consumenten en boeren te vormen, die organische rijst, groentes en fruit direct aan consumenten levert. (Bron: Bangkok Post, 30 mei 2016)

Chronologie

2003: U-Thong Farmer Promotion Group was established by the parents of Kanokporn Diskrajun.

2006: Kanokporn was named president of the group. She started growing rice in an organic way after attending a course at Khwan Khao Foundation.

2006-2009: Used organic fertilisers for her rice paddy.

2009: U-Thong Farmer Promotion Group joined the networks of other farmers, including the National Farmers Council, to ask the government to help reduce debts for farmers.

2010: About 80 members of U-Thong Farmer Promotion Group agreed to stop using chemical fertilisers and pesticides and grow rice in an organic way.

2011: The year of the big flood. After the flood, the group asked for a 480,000 baht loan from the Farmers’ Reconstruction and Development Fund to invest in rice mills and a machine to produce dried pig manure. The group started marketing their own brand.

2013: Thung Thong Yangyeun Community Enterprise was established to promote organic farming in Suphan Buri.

Present: The group joined hands with the Network of Moral Rice project to promote organic rice farming in Prachuap Phiki Khan, Phetchaburi, Phatthalung, Songkhla and Prachin Buri.

 


 

Mangrove bos in Ban Pret Nai

Ontsnapt aan de armoede

Dit zijn de toverwoorden: financiële discipline en zorg voor het milieu. Dankzij deze aanpak is het een kleine gemeenschap van 132 families met 630 personen in de provincie Trat gelukt aan de armoede te ontsnappen. In 1991 hadden de inwoners van Ban Pret Nai een gezamenlijke schuld van 30 miljoen baht vanwege zware verliezen die werden geleden bij het kweken van black tiger garnalen. Nu hebben ze 27 miljoen baht aan spaargelden.

Dat is te danken aan Phra Subin Paneeto van de tempel Wat Phai Lom, die in 1995 microkredieten introduceerde. Het systeem, dat bekend staat als Sajja Sasom Sab (Truthful Savings) is gebaseerd op het one baht expense reduction fund, een uitvinding van Chob Yodkaew uit Songkhla. Hij ontdekte dat veel dorpelingen geen kans zien te sparen omdat ze sparen associëren met meer verdienen. Deze mentale horde wist hij te nemen door dorpelingen te bewegen hun uitgaven terug te brengen, wat veel gemakkelijker is dan meer inkomen te verdienen. Want dat is zeker op het platteland geen gemakkelijke taak.

De dorpelingen van Ban Pret Nai begonnen 30 tot 500 baht per maand in een fonds te storten. In 1995 begonnen met 200 leden en een spaartegoed van 9.890 baht, telt het fonds inmiddels 556 leden die 27 miljoen baht hebben gespaard.

Aanvankelijk leende het fonds kleine bedragen uit voor reparaties, de aankoop van uitrusting en het afbetalen van grotere kostbare schulden. Voor de lening dienen twee personen zich garant te stellen. De rente bedraagt 1 procent per maand. De garantstellers, die allemaal lid zijn van de spaargroep, zijn meestal vrienden, familieleden of buren.

De helft van de winst van het fonds wordt aan het eind van het  jaar uitgekeerd als dividend, de rest gaat naar een dorpswelzijnsfonds. Dat fonds keert gelden uit bij geboortes, ziekenhuisopnames en begrafenissen en staat op het punt ouderen een klein pensioen te verstrekken.

Zorg voor het milieu
Financiële discipline is één kant van de medaille, de andere kant is zorg voor het milieu. Ban Pret Nai herbergt een van de grootste mangrove bossen van het land, maar die raakten in 1983 in verval toen de prijs van garnalen sterk steeg en dorpelingen met hulp van politici en zakenlui garnalenkwekerijen aanlegden. De gevolgen waren rampzalig voor de bossen, want de verzilting sloeg toe.

In 1986 drong het besef door dat ze bezig waren hun voornaamste bron van inkomsten (vis, oesters en krab) om zeep te helpen. De dorpelingen bundelden hun krachten en dwongen de financiers hun lucratieve maar destructie bezigheden op te geven.

In 1987 kwam er een einde aan en in 1999 zetten ze een beschermingsgroep op en stelden regels op voor het behoud van de mangrove en straffen voor dorpelingen die de regels overtreden. Ze vormden een groep voor herbebossing en begonnen te patrouilleren om stropers uit het gebied te weren. Sindsdien is het bos in zijn oude glorie hersteld en zijn de dieren teruggekeerd. (Bron: Bangkok Post, 30 mei 2016)


 

Chatree mijn van Akara

Goudmijnbouw: Bewoners worstelen met de gevolgen

Thanyarat Sindhornthammthat (39) heeft twee buren en in haar dorpje in Pichit staat een tempel met één monnik. Alle honderd bewoners zijn vertrokken sinds de goudmijn Akara Resources Plc in 2001 in bedrijf kwam. Thanyarat nam de herrie en de luchtvervuiling door het opblazen van rotsformaties voor lief. Ze bleef in haar geboortehuis.

Thanyarat ziet er op het eerste gezicht gezond uit. Maar schijn bedriegt. In 2014 en 2015 bleek uit bloedtesten bij 1.004 bewoners van veertien woongemeenschappen rond de goudmijn, die op de grens van drie provincies ligt, dat 41 procent een verhoogd niveau aan mangaan in hun bloed had.

‘Ik kan niet zeggen of de mijn zich aan de voorschriften houdt, maar feit is dat veel bewoners ziek zijn geworden door zware metalen in hun bloed’, zegt Thanyarat. Ze verheugt zich dan ook in het kabinetsbesluit om de goudmijnbouw dit jaar af te bouwen. Er worden geen nieuwe licenties meer verstrekt en geen bestaande verlengd.

Maar bewoners willen meer dan alleen sluiting van de mijn, zegt Thanyarat. Het is nu tijd om het milieu te herstellen. Ze vindt dat de regering het gebied moet uitroepen tot rampgebied, zodat alle overheidsdiensten er aan het werk kunnen.

Vooral het grondwater is een bron van zorg. Het is verontreinigd met zware metalen, die huidirritaties en spierverzwakking veroorzaken. De bewoners gebruiken het niet meer, ze krijgen elke dag vers water van de provincie. En in plaats van zelf groente verbouwen, maken ze gebruik van coupons die door de provincie worden verstrekt, waarmee ze producten kunnen kopen van een verkoper die eenmaal per week de dorpen bezoekt. Researchers hebben geadviseerd geen groentes uit eigen tuin te eten. Maar evenals rijst worden ze nog steeds verbouwd en op de markt verkocht.

Akara Plc klaar voor een gevecht
Akara goudmijn protestManager externe zaken Cherdsak Utha-aroon van Akara zegt dat de maatschappij tot het eind blijft vechten om in bedrijf te blijven. Hij wijst erop dat de mijn de overheid geen windeieren legt: sinds 2001 heeft het 39 miljard baht aan de staatskas bijgedragen door jaarlijks 6,2 miljoen ton goud te produceren. Het bedrijf wil dat de regering haar besluit herziet.

Cherdsak vindt het raar dat niet gewacht is op een onderzoek door een panel dat vorig jaar is gevormd nadat bewoners over milieuverontreiniging en luchtvervuiling hadden geklaagd. Het panel wordt gevormd door overheidsdiensten, dorpelingen, academici, environmentalists [milieudeskundigen, actievoerders?] en vertegenwoordigers van het bedrijf.

‘We wachten op het moment waarop het panel haar bevindingen bekend maakt, gebaseerd op wetenschappelijke informatie. We zijn vol vertrouwen dat we de feiten aan de bevolking kunnen voorleggen.’

Volgens Cherdsak is er geen doorslaggevend bewijs voor een oorzakelijk verband tussen de zware metalen en de ziektes die sommige bewoners claimen. Hij zegt dat elders in het land ook hoge niveaus aan mangaan zijn gevonden, alhoewel daar geen goudmijnen zijn. Alleen is in enkele monsters grondwater een verhoogd niveau aan mangaan aangetroffen. En in het water zijn geen sporen van arseen gevonden.

Cherdsak zegt dat het kabinetsbesluit het vertrouwen van buitenlandse investeerders heeft geschaad. En de duizend werknemers plus hun gezinnen zijn de dupe. Sommigen werken er al vanaf het begin. Tot nu toe was het leven goed. Het bedrijf zorgt goed voor hen en betaalt de onderwijskosten voor kinderen uit arme gezinnen tot op het advanced niveau [?]. Ook verkopers bij de mijn zien hun inkomsten al slinken.

Bangearn Kwanjairuk, vice-voorzitter van de Pichit Chamber of Commerce, acht het onmogelijk dat het ministerie van Werkgelegenheid voor alle werknemers een nieuwe baan kan vinden, vooral omdat ze gespecialiseerd werk doen. Als de mijn sluit, storten de nabijgelegen woongemeenschappen economisch in elkaar. En de economische groei van de provincie mist 500 miljoen baht per jaar aan belasting revenuen. (Bron: Bangkok Post, 30 mei 2016)

Foto onder: Gangue (ganggesteente), het mineraal dat overblijft na het goud separatieproces, wordt in een vijver gepompt waar de chemische schadelijke stoffen door het zonlicht worden vernietigd.

Foto rechts: Protest tegen de goudmijn (jaartal onbekend).

Eerdere berichten:
1 juni: Mishandelingen bij protest tegen goudmijn licht bestraft
28 mei: Bewoners eisen 500 mln baht van goudmijn Akara
27 mei: NACC: Onderzoek naar corruptie goudmijnbouw niet gestaakt
21 mei: ‘We gebruiken geen arseen of mangaan’
14 mei: Loei: Raadsvergadering over goudmijn verstoord
14 mei: Goudmijn Akara is op oorlogspad
12 mei: Goudmijnen dicht, actievoerders blij maar op hun hoede
11 mei: ’t Is afgelopen met goudmijnen
11 mei: Goudmijn dreigt met massaontslag

Akara Gangue wordt in een vijver gepompt waar chemische componenten door het zonlicht worden vernietigd

 


 

Kale bergen in Nan

Is herbebossing wel dé oplossing?

Modieus activisme van stedelingen of een nuttige poging gebieden te herbebossen die zijn kaalgeslagen voor de verbouw van marktgewassen? Vergeeld en verdord: zo liggen veel bergen in het Noorden van Thailand er bij. Ze hebben een debat ontketend over milieubehoud en encroachment, zoals dat lekker compact in het Engels heet – wij zouden zeggen het kraken van land naar analogie van het kraken van woningen.

Stedelingen willen de handen uit de mouwen steken, maar is het niet beter de natuur zelf het werk te laten doen? Die vraag wordt opgeworpen in een paginagroot artikel in het Life-katern van Bangkok Post. Het artikel verzuipt in de details, wat wel vaker gebeurt in BP, omdat de auteurs alles willen vertellen in plaats van zich te beperken tot de kernpunten.

Kern van het probleem is in dit geval niet het platslaan van bossen, maar het levensonderhoud van bewoners die geen ander optie hebben dan bosgrond in bezit te nemen en er akkers aan te leggen. ‘Herbebossing is geen duurzame oplossing voor het probleem’, zegt actievoerder Sombat. ‘We moeten de structurele armoede van plattelands dorpelingen aanpakken. Dat voorkomt encroachment en schadelijke landbouwgebruiken. De beste manier om een bos tot leven te wekken is de natuur zichzelf te laten herstellen.’

Thailand heeft nog 102 miljoen rai aan bossen. Als de ontbossing in hetzelfde tempo doorgaat, 1 miljoen rai per jaar, zijn de Thaise bossen over een eeuw verdwenen. Intussen gaat het debat door of het planten van bomen en talloze CSR-programma’s (corporate social responsibility) kunnen bijdragen aan duurzame herbebossing.

Een bekend probleem in Thailand is ook de tekort schietende wetshandhaving. De prijsgarantie programma’s voor graangewassen van voorgaande regeringen moedigen boeren bovendien aan door te gaan met hun verboden praktijken omdat ze in staat zijn hun gewassen tegen een goede prijs te verkopen.

En daar wil ik het maar bij laten, want het probleem is hiermede in grote lijnen wel geschetst. Ik heb het artikel opgeslagen als pdf, klik hier: Root-and-branch activism. Op de foto kale bergen in de provincie Nan. (Bron: Bangkok Post, 1 juni 2016)


 

Bananenplantage in Chiang Rai

Ba-ba-ba-ba-banana*

Geslachtsdrift op een laag pitje? Eet een banaan met knoflook en spoel het afrodisiacum weg met een slok alcohol. Zo doen ze dat in China. Succes gegarandeerd bij zowel mannen als vrouwen. Maar jammer voor Chinese consumenten, het klimaat in eigen land is niet geschikt voor het verbouwen van bananen. Dus investeren veel Chinese zakenmensen in plantages in Thailand en Laos.

In Chiang Rai heeft Sam-Ang Butprom de leiding over een plantage van 1.000 rai met 100.000 bananenbomen. Het Chinees-Thaise bedrijf Hongtar International begon midden vorig jaar. De plantage is verdeeld in vier sectoren, ingedeeld naar het groeistadium.

Er werken 100 werknemers, meest Thai-Hmong (een etnische groep) of Thai uit nabijgelegen dorpen. Ze hebben verschillende taken: toezicht op de groei van de plantjes, afdekken van de trossen met plastic tegen insecten, terwijl degenen met de scherpste ogen de goede bananen selecteren en verpakken, allemaal voor de export naar China. De verdiensten bedragen 300 baht per dag.

Sam-Ang is lyrisch over de bananen die onder zijn leiding rijpen.’Ze zijn een wonder. Dit zijn de beste bananen ter wereld.’ Hij strijkt over de zachte groene schil, snuift de verleidelijke geur op en proeft de volle smaak. ‘Deze groene bananen hebben een speciale kwaliteit die moeilijk elders te vinden is.’

Waterslokop, ziekmaker en milieuvervuiler
Sam-Ang ButpromMaar het is niet allemaal rozengeur en maneschijn. De plantage onttrekt veel water aan de Ing rivier waardoor boeren benedenstrooms gedupeerd worden. Bewoners vinden dat de rivier dit jaar ongebruikelijk droog is. Sam-Ang weerspreekt dat. ‘De Chinezen krijgen overal de schuld van.’ Om de zorgen weg te nemen is vorige maand tijdelijk gestopt met het pompen van water uit de Ing. ‘We hebben nu geluk, want de regens zijn begonnen.’

Veel bewoners die op de hoogte zijn van de situatie in Noord-Laos, bezien Sam-Ang’s plantage met wantrouwen. Boeren verbraken er hun contract met Chinese investeerders omdat ze meenden dat hun plantages het water verontreinigden. Opponenten vrezen dat de chemicaliën slecht zijn voor de kwaliteit van de grond. Maar het dorpshoofd van Sondondee Mengrai tilt er niet zo zwaar aan. De plantage is goed voor de werkgelegenheid. ‘Goed voor het dorp, want veel bewoners kunnen extra geld verdienen.’

De Vientiane Times meldde in april op gezag van het National Agricultural and Forestry Research Institute (Nafri) dat 8 procent van de boeren die in Noord-Laos op Chinese plantages bananen verbouwen, na zes maanden ziek werden, vermoedelijk door het gebruik van chemische kunstmest.

Palikone Thalongsengchanh van Nafri legt uit waarom Laos populair is bij Chinese bedrijven. Drie redenen: de lage grondhuur, gunstige arbeidskosten en lakse controle op het gebruik van chemicaliën.

Vice-voorzitter Sa-nguan van de Chiang Rai Chamber of Commerce maakt zich zorgen. Hij heeft gehoord dat chemische stoffen die in Laos worden gebruikt, terecht komen in de Mekong. ‘Onlangs zijn veel vissen zomaar dood gegaan.’ Maar of dat ook geldt voor de plantages in zijn provincie kan hij niet zeggen. Daar moeten de ‘verantwoordelijke diensten’ op letten.

Het dorpshoofd van Ta vindt dat de autoriteiten het gebruik van chemicaliën op de Phaya Mengrai plantage, waar Sam-Ang werkt, moet controleren. ‘We weten niet of ze chemicaliën op de Ing rivier hebben geloosd. Vertegenwoordigers van het bedrijf hebben op een vergadering gezegd dat ze vergeleken met Laos veel minder chemicaliën gebruiken omdat Thailand minder insecten heeft dan Laos.

Het hoofd landbouw van een coöperatie in Chiang Rai bevestigt dat. De coöp heeft vastgesteld dat het chemisch residu van de plantage onder het schadelijk niveau blijft. (Bron: Spectrum, Bangkok Post, 5 juni 2016)

* Klik hier.

Reacties niet mogelijk